Είναι συμπεριφορά ή αισθητηριακό; Κατανοώντας τις συμπεριφορές ενός παιδιού τις καλοκαιρινές μέρες!

Οι καλοκαιρινές μέρες γεννούν πολλές εμπειρίες για τα παιδιά, καθώς συμμετέχουν σε υπαίθριες δραστηριότητες, εξερευνούν νέα περιβάλλοντα και εκτίθονται σε νέες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Μέσα στο γέλιο και το παιχνίδι, οι γονείς μπορεί να παρατηρήσουν διάφορες συμπεριφορές στα παιδιά τους που εγείρουν ερωτήματα: Είναι απλώς τυπική παιδική συμπεριφορά ή μπορεί να υπάρχουν υποκείμενες αισθητηριακές δυσκολίες; Στο άρθρο αυτό εμβαθύνουμε στον κόσμο των συμπεριφορών των παιδιών τις καλοκαιρινές μέρες, διερευνώντας τη λεπτή γραμμή μεταξύ θεμάτων αισθητηριακής επεξεργασίας και συμπεριφορικών αντιδράσεων.

Αισθητηριακή Επεξεργασία και Συμπεριφορά:

Η αισθητηριακή επεξεργασία αναφέρεται στο πώς το νευρικό σύστημα λαμβάνει και ερμηνεύει τις αισθητηριακές πληροφορίες από το περιβάλλον. Περιλαμβάνει τις επτά αισθήσεις – όραση, ακοή, αφή, γεύση, όσφρηση, ιδιοδεκτικότητα (συνείδηση της θέσης του σώματος στο χώρο) και η αιθουσαία (ισορροπία και προσανατολισμός στο χώρο). Όταν το αισθητηριακό σύστημα ενός παιδιού λειτουργεί βέλτιστα, μπορεί να λειτουργεί αποτελεσματικά στο περιβάλλον του. Ωστόσο, ορισμένα παιδιά μπορεί να εκδηλώσουν συμπεριφορές που φαίνεται να σχετίζονται με αισθητηριακές ευαισθησίες ή δυσκολίες.

Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρουμε δύο σημαντικές διαδικασίες του εγκεφάλου, την εξοικείωση και την προσαρμογή στο ερέθισμα. Όταν λαμβάνουμε πληθώρα ερεθισμάτων από το περιβάλλον, ο εγκέφαλος μαθαίνει να αγνοεί τα επαναλαμβανόμενα, χωρίς νόημα ή ακόμα και ενοχλητικά ερεθίσματα ενώ παραμένει ευαίσθητος σε άλλα, που είναι όντως σημαντικά. Ένα παράδειγμα αυτού, είναι ένα άτομο που μπορεί να κοιμηθεί ενώ η τηλεόραση λειτουργεί με δυνατό ήχο, αλλά να ξυπνήσει αμέσως λόγω ενός παράξενου θορύβου ή του κλάματος του μωρού του. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η σταδιακή μείωση της αντίδρασης του ατόμου σε έκθεσή του, π.χ. σε έναν επαναλαμβανόμενο (πιθανά και ενοχλητικό) ήχο. Έτσι και στα παιδιά, παρατηρούμε εάν το παιδί καταφέρνει να εξοικειωθεί και να προσαρμόσει την συμπεριφορά του σε μία συνθήκη που εκτίθεται συχνά. Εάν η συμπεριφορά που μας προβληματίζει (που συνήθως είναι έκρηξη ή αποφυγή) παραμένει για μεγάλο διάστημα, τότε ενδεχομένως το ζήτημα να έχει αισθητηριακή βάση.

Συνήθεις συμπεριφορές:

  • Άρνηση εφαρμογής αντηλιακού: Ένα παιδί που αρνείται το αντηλιακό μπορεί να μην εκφράζει απλώς αντίσταση στην υφή της λοσιόν. Θα μπορούσαν να κρύβονται αισθητηριακά ζητήματα που σχετίζονται με την αφή, προκαλώντας δυσφορία όταν το αντηλιακό εφαρμόζεται στο δέρμα. Η κατανόηση αυτής της διάκρισης μπορεί να βοηθήσει τους γονείς να προσεγγίσουν την κατάσταση με ενσυναίσθηση και να βρουν εναλλακτικές λύσεις. Για παράδειγμα, η σταδιακή έκθεση του παιδιού στο αντηλιακό πριν έρθει το καλοκαίρι και η ώρα της παραλίας, εφαρμογή σε μικρές περιοχές του σώματος ή διερεύνηση και δοκιμή διαφορετικής υφής και σύστασης (π.χ. σπρέι σε μορφή λαδιού ή γαλάκτωμα, όχι τόσο πηκτό και κρεμώδες), είναι μερικές προτεινόμενες στρατηγικές.
  • Δυσκολεύεται να μπει στην θάλασσα ή την πισίνα: Ενώ ορισμένα παιδιά ανυπομονούν να πηδήξουν στο νερό, άλλα μπορεί να είναι διστακτικά λόγω των προκλήσεων της αισθητηριακής επεξεργασίας που σχετίζονται με το νερό. Η αίσθηση του νερού στο δέρμα, η αλλαγή στην άνωση και οι ήχοι στο περιβάλλον, μπορεί να υπερδιεγείρουν τα ευαίσθητα παιδιά. Η αναγνώριση αυτού μπορεί να καθοδηγήσει τους γονείς στη σταδιακή εισαγωγή δραστηριοτήτων σχετικών με το νερό και στην προσφορά στρατηγικών φιλικών προς τα ευαίσθητα παιδιά.
  • Ευαισθησία σε πολυσύχναστα μέρη: Τα φεστιβάλ, τα πάρκα αναψυχής και οι συναντήσεις με φίλους είναι κοινές καλοκαιρινές δραστηριότητες, αλλά μπορεί να είναι έντονες για παιδιά με αισθητηριακές ευαισθησίες. Τα θορυβώδη περιβάλλοντα, τα έντονα φώτα και τα πλήθη μπορεί να οδηγήσουν σε κατάρρευση ή απόσυρση. Η διάκριση μεταξύ έκρηξης θυμού (tantrum) και αισθητηριακής υπερφόρτωσης (sensory overload) επιτρέπει στους γονείς να διαχειρίζονται προληπτικά τέτοιες καταστάσεις και να δημιουργούν μια πιο άνετη εμπειρία για το παιδί.
  • Άρνηση να φορέσει ορισμένα ρούχα: Τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού, τα παιδιά μπορεί να αντισταθούν στο να φορέσουν ορισμένα είδη ρούχων, όπως μαγιό, καπέλα ή σανδάλια. Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να μην αφορά αποκλειστικά τις προσωπικές προτιμήσεις. Οι αισθητηριακές ευαισθησίες σε υφάσματα, ετικέτες ή στην εφαρμογή του ρούχου θα μπορούσαν να είναι παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτό. Η κατανόηση αυτών των ευαισθησιών μπορεί να βοηθήσει τους γονείς να επιλέξουν ρούχα που είναι άνετα και φιλικά προς τις αισθήσεις, επιτρέποντας στα παιδιά να απολαμβάνουν τις καλοκαιρινές τους δραστηριότητες χωρίς ενόχληση.

Πτυχές συμπεριφοράς:

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν έχουν όλες οι συμπεριφορές που εκδηλώνουν τα παιδιά τις ρίζες τους σε προκλήσεις αισθητηριακής επεξεργασίας. Πολλές συμπεριφορές είναι τυπικές εκφράσεις συναισθημάτων, επιθυμιών ή αναπτυξιακών σταδίων. Είναι ζωτικής σημασίας για τους γονείς να αναγνωρίσουν πότε μια συμπεριφορά είναι μια απάντηση σε αισθητηριακές εισροές και πότε είναι αποτέλεσμα άλλων παραγόντων.

Κατανόηση και υποστήριξη:

Για να διακρίνουμε εάν μια συμπεριφορά έχει αισθητηριακή ή συναισθηματική βάση, η παρατήρηση και η επικοινωνία είναι τα κλειδιά. Οι ανοιχτές συζητήσεις και η επικοινωνία με το παιδί, τους δασκάλους του και πιθανώς έναν επαγγελματία υγείας μπορεί να ρίξει φως στις υποκείμενες αιτίες ορισμένων συμπεριφορών. Οι εργοθεραπευτές, ειδικά εκπαιδευμένοι στην μέθοδο αισθητηριακής ολοκλήρωσης, μπορούν να παρέχουν πολύτιμες ιδέες και στρατηγικές για να βοηθήσουν τα παιδιά να αντιμετωπίσουν τις αισθητηριακές προκλήσεις.

Οι καλοκαιρινές μέρες προσφέρουν στα παιδιά μια πληθώρα εμπειριών που θα αγαπήσουν και θα απολαύσουν. Κατά την παρατήρηση συγκεκριμένων συμπεριφορών στα παιδιά κατά τη διάρκεια αυτών των ημερών, είναι σημαντικό να λαμβάνεται υπόψη ότι ίσως να προέρχονται από προκλήσεις αισθητηριακής επεξεργασίας. Αναγνωρίζοντας τη διάκριση μεταξύ αντιδράσεων που σχετίζονται με τις αισθήσεις και τυπικών συμπεριφορών, οι γονείς μπορούν να παρέχουν την κατάλληλη υποστήριξη, διασφαλίζοντας ότι το καλοκαίρι κάθε παιδιού είναι γεμάτο με ποικίλλες θετικές εμπειρίες.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *